Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα πριν το Πάσχα, από την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ μέχρι και το Μ. Σάββατο. Ονομάζεται «Μεγάλη», όπως εξηγεί ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος γιατί τα γεγονότα που τελούνται και βιώνονται στους Ιερούς Ναούς είναι κοσμοσωτήρια για τον άνθρωπο.
(Ο όρθρος τελείται την Κυριακή των Βαΐων, εσπέρας)
Την Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:
α) Η ζωή του Ιωσήφ (του 11ου υιού του Πατριάρχη Ιακώβ), του ονομαζόμενου Παγκάλου. Ο Ιωσήφ με την περιπέτειά του (εφθονήθη από τους αδελφούς του και πουλήθηκε σκλάβος στην Αίγυπτο) αλλά και δια την αρετή του, κυρίως την ανεξικακία και την πραότητα του, προεικονίζει τον ίδιο τον Χριστό και το Πάθος Του.
β) Το περιστατικό της ξηρανθείσης συκής (Ματθ. 21, 18‐22) που συμβολίζει τη συναγωγή των Εβραίων η οποία δεν είχε να παρουσιάσει καρπούς πνευματικούς, αλλά επίσης είναι σύμβολο παντός ανθρώπου μη έχοντος πνευματική καρποφορίαν.
(Ο όρθρος τελείται τη Μεγάλη Δευτέρα, εσπέρας)
Την Μεγάλη Τρίτη «μνείαν ποιούμεθα» των παραβολών:
α) Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25, 1‐13) η οποία μας διδάσκει την εγρήγορση, τη διαρκή νήψη για τη συνάντηση του Νυμφίου Χριστού και την μέλλουσα κρίση. Από την παραβολή των δέκα παρθένων είναι εμπνευσμένο το τροπάριο «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται...» και το «Τον νυμφώνα σου βλεπω Σωτήρ μου, κεκοσμημένον...»
β) Των Ταλάντων που μας προβάλει την καλλιέργεια και την αύξηση των πνευματικών μας χαρισμάτων.
(Ο όρθρος τελείται τη Μεγάλη Τρίτη, εσπέρας)
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην πόρνη γυναίκα (Ματθ. 26, 6‐16), η οποία μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και έλαβε την άφεση των αμαρτιών της, γιατί «ἡγάπησε πολύ». Ξεχωρίζει το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό των αποστίχων) της υμνογράφου Αγ. Κασσιανής, το οποίο εκφράζει τη θερμή μετάνοια της αμαρτωλού. Ακόμη την ημέρα αυτή η Εκκλησία δια της υμνωδίας της φέρει στη μνήμη μας τη σύγκληση του συνεδρίου, δικαστηρίου των Ιουδαίων, το οποίο αποφάσισε την σύλληψη και καταδίκη του Κυρίου, καθώς επίσης και την απόφαση του Ιούδα να παραδώσει τον Κύριο. Την Μ.Τετάρτη το πρωί τελείται η τελευταία Ακολουθία των Προηγιασμένων Δώρων και ο ιερέας λέει για τελευταία φορά, την προσευχή του Αγίου Εφραίμ. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο η προετοιμασία για το Πάθος τελειώνει και ο Κύριος μας καλεί στο τελευταίο Του δείπνο.
(Ο όρθρος τελείται τη Μεγάλη Τετάρτη, εσπέρας)
Την Μεγάλη Πέμπτη εορτάζουμε 4 γεγονότα:
α) Τον ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλ. των ποδών των μαθητών από το Χριστό, δείχνοντας την έμπρακτη εφαρμογή του «ὁ πρῶτος οὖν ὑμῶν ἔστω πάντων διάκονος».
β) Τον Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
γ) Την αρχιερατική προσευχή του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών και
δ) την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου. Παράλληλα, το απόγευμα της Μ. Τετάρτης τελείται η ακολουθία του Ιερού Ευχελαίου. Το πρωί της Μ. Πέμπτης τελείται ο εσπερινός με τη Θ. Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου.
(Ο όρθρος τελείται τη Μεγάλη Πέμπτη, εσπέρας)
Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την Κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και θυμόμαστε και βιώνουμε τα Σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού μας. Δηλαδή: Tους εμπτυσμούς, τα μαστιγώματα, τις κοροϊδίες, τους εξευτιλισμούς, το αγκάθινο στεφάνι, τα ραπίσματα, τα κολαφίσματα, τις ύβρεις, τους γέλωτας την πορφυρά χλαίνα, τον κάλαμο, τον σπόγγο, το όξος, τους ήλους, την λόγχη και κυρίως την Σταύρωση και το θάνατο του Χριστού. Γίνεται επίσης μνεία του ευγνώμονος ληστού, ο οποίος δια της μετανοίας του άνοιξε πρώτος τις πύλες του παραδείσου. Το πρωί της Μ. Παρασκευής τελείται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ο εσπερινός της Αποκαθήλωσης.
(Ο όρθρος τελείται τη Μεγάλη Παρασκευή, εσπέρας)
Το Μεγάλο Σάββατο εορτάζουμε την Ταφή του Κυρίου και την κάθοδο στον Άδη. Η Εκκλησία δια της υμνωδίας της, εκφράζει την έκπληξή της μπροστά στο παράδοξο της ταφής του Θεού και ταυτόχρονα την βεβαιότητά της, πώς «τοῦτο Σάββατόν ἐστι τὸ ὑπερευλογημενον, ἐν ᾧ Χριστὸς ἀφυπνώσας ἀναστήσεται τριήμερος». Ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου.
(Τελείται το Μ. Σάββατο πρωί και βράδυ)
Το Μεγάλο Σάββατο πρωί τελείται η λεγόμενη «1η Ανάσταση», δηλαδή ο εσπερινός της Αναστάσεως με την Θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου που τηρείται αυστηρή νηστεία, για την παραμονή του Κυρίου στον Άδη. Το Μεγάλο Σάββατο τα μεσάνυχτα εορτάζουμε την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας, την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από τον Πανάγιο Τάφο.
Κυριακή του Πάσχα, πρωί ή απόγευμα τελείται ο «Εσπερινός της Αγάπης», όπου σε πολλές γλώσσες διαβάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο (Ιω. 20, 19‐25) και διατρανώνεται παγκοσμίως η Ανάσταση του Κυρίου.
«Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τήν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου, ἀπαρχήν· καί σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τον αἴτιον, τον μόνον εὐλογητόν τῶν πατέρων Θεόν καί ὑπερένδοξον» (Ωδή ζ΄ ‐ Κανόνας Αναστάσεως).
Η λέξη «Πάσχα» σημαίνει πέρασμα, διάβαση. Η γιορτή της Διάβασης (Πάσχα) ήταν για τους Εβραίους η ετήσια ανάμνηση όλης της ιστορίας της σωτηρίας τους, η διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας, το πέρασμα από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων στην ελευθερία. Για τους χριστιανούς εορτάζεται η Aνάσταση του Σωτήρα Ιησού Χριστού, το πέρασμα από την φθορά στην αφθαρσία, από το σκοτάδι στο φώς, από τον πόνο στη χαρά, από τον θάνατο στη ζωή. Ο Ιησούς Χριστός έγινε η εκπλήρωση αυτού του Πάσχα, έγινε το Πέρασμα. Αυτός πραγματοποίησε την τελική διάβαση από το θάνατο στη ζωή από τούτο τον «παλαιό κόσμο» στον «καινό κόσμο», στον «καινό χρόνο» της Βασιλείας του Θεού. Ο Χριστός έδωσε και σε μάς τη δυνατότητα για μια τέτοια διάβαση.
