Τριώδιο ονομάζεται η χρονική περίοδος που αρχίζει από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ. Οι εκκλησιαστικές ακολουθίες της περιόδου αυτής περιέχονται στο βιβλίο που λέγεται Τριώδιο.
Σκοπός του Τριωδίου είναι να μας προετοιμάσει με τη Μετάνοια, τη Νηστεία και την Προσευχή για το Πάσχα.
Πάσχα είναι εβραϊκή λέξη και σημαίνει πέρασμα, διάβαση. Οι Εβραίοι γιόρταζαν την διάβαση τους από τη σκλαβιά στην ελευθερία μέσω της Ερυθράς θάλασσας. Οι Χριστιανοί γιορτάζουμε το πέρασμα μας από τον θάνατο στην ζωή, που πραγματοποιήθηκε με τον θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού.
Ο θάνατος είναι δύο ειδών:
- ο σωματικός, βιολογικός θάνατος και
- ο πνευματικός
Στον πρώτο χωρίζεται η ψυχή από το σώμα, στο δεύτερο ο άνθρωπος από τον Θεό, που είναι η πραγματική ζωή.
Η αμαρτία έφερε στο ανθρώπινο γένος τον χωρισμό από τον Θεό, με αποτέλεσμα να επέλθει και ο χωρισμός της ιδίας μας της υπάρξεως, δηλαδή του σώματος και της ψυχής μας ο σωματικός θάνατος.
Ο Χριστός νίκησε κάθε μορφή θανάτου και χάρισε σε όλους τους Χριστιανούς την
δυνατότητα να νικήσουν και αυτοί τον θάνατο.
Η τελική κατάργηση του βιολογικού θανάτου θα γίνει με την ανάσταση των νεκρών στην Δεύτερα Παρουσία. Προάγγελος αυτής της νίκης είναι τα λείψανα των αγίων, που θαυματουργούν και ευωδιάζουν.
Ο πνευματικός θάνατος νικάται με την νίκη κατά της αμαρτίας. Έτσι ο άνθρωπος μεταβαίνει από τον θάνατο(χωρισμό από τον Θεό) στην ζωή (ένωση με τον Θεό). Αυτό πραγματοποιείται με την Μετάνοια, που σημαίνει αλλαγή νου, αλλαγή νοοτροπίας, αλλαγή τρόπου ζωής. Με την Μετάνοια μεταβαίνουμε από τον θάνατο στην ζωή και κάνουμε πραγματικό Πάσχα – πέρασμα, όπως ο Χριστός έκαμε Πάσχα – πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.
Γι’ αυτό, θέλοντας η εκκλησία να μας βοηθήσει να γιορτάσουμε αληθινό Πάσχα, θέσπισε την περίοδο του Τριωδίου. Βασικό στοιχείο της περιόδου αυτής είναι η Μετάνοια.
Η περίοδος του Τριωδίου διαιρείται σε τρία μέρη, με της εξής Κυριακές:
Α. ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου
Κυριακή του Ασώτου
Κυριακή της Απόκρεω (λέγεται έτσι, γιατί μετά την Κυριακή αυτή απέχουμε από το κρέας μέχρι το Πάσχα)
Κυριακή της Τυρινής (λέγεται έτσι, γιατί όλη την εβδομάδα, που προηγείται, μπορούμε να καταλύσουμε απ’ όλα, και οπωσδήποτε γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως τυρί, εκτός από κρέας)
Β. ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Α’ Κυριακή Νηστειών της Ορθοδοξίας
Β’ Κυριακή Νηστειών του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Γ’ Κυριακή Νηστειών της Σταυροπροσκυνήσεως
Δ’ Κυριακή Νηστειών του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος
Ε’ Κυριακή Νηστειών της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας
ΣΤ’ Κυριακή Νηστειών των Βαΐων
Γ. ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Μεγάλη Δευτέρα Ιωσήφ του Παγκάλου
Μεγάλη Τρίτη των Δέκα Παρθένων
Μεγάλη Τετάρτη της πόρνης γυναίκας που άλειψε τον Κύριο με μύρο
Μεγάλη Πέμπτη 1. Νίψη των ποδών των Αποστόλων από τον Κύριο
2. Ο Μυστικός Δείπνος
3. Η Αρχιερατική Προσευχή του Ιησού
4. Η προδοσία του Ιούδα
Μεγάλη Παρασκευή Τα Άγια Πάθη του Κυρίου
Μέγα Σάββατο Η Κάθοδος του Κυρίου στον Άδη
Τη Μεγάλη Εβδομάδα οι ακολουθίες γίνονται ως εξής: Ο εσπερινός που κανονικά τελείται το απόγευμα, γίνεται από το πρωί, και ο Όρθρος, που κανονικά τελείται το πρωί, γίνεται το απόγευμα. ¨Έτσι η ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας θα γίνει από την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ και ο Εσπερινός της Μεγάλης Τρίτης θα γίνει Μεγάλη Δευτέρα το πρωί κ.ο.κ.
Από το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου δηλαδή στον «Καλό Λόγο» το Πάσχα αρχίζει μια άλλη περίοδος, που ονομάζεται Πεντηκοστάριο και που διαρκεί μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.
